Anadolu Ajansı’nın Cumhuriyet’in 100. yıl dönümü münasebetiyle hazırladığı “spor” temalı belge haberler kapsamında bu haberde başarılarıyla Türk basketboluna damga vuran atletler, ulusal ekip ve kulüpler bazındaki muvaffakiyetler ele alındı.
Yalçın Granit’ten Mirsan Türkcan’a, Erman Kunter’den Mehmet Okur ve Hidayet Türkoğlu’na, Hüdai Budanur’dan Nevriye Yılmaz’a, başantrenörler Aydın Siyavuş’tan Aydın Örs, Ergin Ataman’a kadar birçok isim Cumhuriyet tarihinde ismini Türk basketboluna yazdırdı.
NBA’e giden birinci Türk Mirsad Türkcan
Ulusal basketbolcu Mirsad Türkcan, Amerikan Basketbol Ligi’nde (NBA) oynayan birinci Türk basketbolcu olarak tarihe geçti.
Mirsad, 1998 yılında Houston Rockets tarafından birinci çeşitte seçilerek NBA’e adım atan birinci Türk oldu. NBA mesleği pek parlak geçmese de Türk basketbolculara ABD’nin yolunu açan Mirsad Türkcan, 2001-2002 döneminde CSKA Moskova forması giyerken Avrupa Ligi’nde olağan döneminde en kıymetli oyuncusu (MVP) seçilen birinci Türk basketbolcu olma unvanını da aldı.
İlk ve tek NBA şampiyonu all-star Mehmet Okur
Mirsad Türkcan’ın açtığı yolda ilerleyen Mehmet Okur, NBA’de tarihi başarılara imza attı.
Detroit Pistons formasıyla 2003-2004’te şampiyonluğa uzanan Mehmet Okur, NBA’de şampiyonluk yüzüğüne sahip birinci ve tek Türk sportmen pozisyonunda bulunuyor.
Mehmet Okur, ayrıyeten 18 Şubat 2007’de düzenlenen NBA All-Star’da da forma giyerek bunu başaran tek Türk basketbolcu oldu.
NBA’de bir Türk yıldız: Hidayet Türkoğlu
Şu anda Türkiye Basketbol Federasyonu Başkanlığını yürüten Hidayet Türkoğlu, NBA’de Türk basketbolunu temsil etmiş en değerli isimlerin başında geliyor.
NBA’de 15 yıl forma giyerek en fazla maça çıkan Türk olma unvanını hala elinde bulunduran Hidayet Türkoğlu, Orlando Magic’in de tarihine geçmiş bir isim.
Orlando Magic’in en değerli yıldızı olarak 2008-2009’da Doğu Konferansı şampiyonluğuna ulaşan Türkoğlu, NBA finalinde ise tarihe geçen seride Kobe Bryant’ın Lakers’ına boyun eğdi.
Hidayet Türkoğlıu, 2007-2008’de ise En Çok Gelişim Gösteren Oyuncu mükafatını alarak, NBA’de dönem mükafatı alan birinci ve tek Türk oyuncu oldu.
Unutulmazlar ortasında Yalçın Granit
Türk basketbolunun en değerli isimlerinden biri olan ve 88 yaşında hayatını kaybeden Yalçın Granit, Avrupa’da forma giyen birinci Türk oyuncu olarak tarihe geçti.
Yalçın Granit, 1955 yılında Galatasaray’dan Fransa’nın Racing Paris ekibine transfer olmuştu.
Avrupa Ligi’ni kazanan birinci Türk, sayı hükümdarı İbrahim Kutluay
Türk basketbolunun değerli şutörlerinden biri olarak Cumhuriyet tarihindeki yerini alan İbrahim Kutluay, Avrupa’nın en büyük kupasını kazanan birinci Türk olarak kayıtlara geçti.
2001’de Yunanistan’a giden birinci Türk basketbolcu olan ve AEK’ya imza atan İbrahim Kutluay, efsane başantrenör Zeljko Obradovic’in ekibi Panathinaikos’a 2001 yılında imza attı. Birinci yılında ekibin en kıymetli isimlerinden biri haline gelen Kutluay, Avrupa Ligi zaferi yaşayarak bu sevinci yaşayan birinci Türk basketbolcu olarak tarihteki yerini aldı.
Kısa bir mühlet NBA’de de forma giyen İbrahim Kutluay, 1998-1999 döneminde Fenerbahçe’yle Avrupa Ligi’nde sayı krallığı da yaşadı.
Erman Kunter’den 153 sayı
Türk basketbol tarihinin en değerli yıldızlarından Erman Kunter, Türkiye’de bir maçta en fazla skor üreten oyuncu unvanını elinde bulunduruyor.
Erman Kunter, Fenerbahçe’nin 1988’de Hilalspor’u 175-101 yendiği maçta sarı-lacivertli formayla 153 sayı atarak rekor kırarken, birinci yarıda kaydettiği 81 sayıyla da bir devrede en fazla sayı üreten basketbolcu olarak tarihe geçti.
Kunter, 2009-2010’da Cholet’i Fransa Birinci Basketbol Ligi şampiyonu yaparak, antrenör olarak da bir unsur imza attı. Kunter, yabancı bir takımın başında lig şampiyonluğu yaşayan birinci ve tek Türk antrenör oldu.
Bütün sayılar Hüdai Budanur’dan
Türk basketbol tarihinde Beşiktaşlı Hüdai Budanur, kırılması güç bir rekora sahip.
1957 yılında İstanbul Spor ve Stant Sarayı’nda yapılan İstanbul Ligi maçında Beşiktaş, İstanbul Karagücü’nü 110-56 yenerken, Budanur, siyah-beyazlıların 110 sayısını da tek başına attı.
WNBA’de oynayan birinci Türk: Nevriye Yılmaz
Cumhuriyet tarihinde bayanlarda en kıymetli atletlerden biri de ulusal basketbolcu Nevriye Yılmaz oldu.
Nevriye Yılmaz, Bayanlar Amerikan Basketbol Ligi’nde (WNBA) forma giyen birinci Türk olarak tarihe geçti. 2003 yılında Phoenix Mercury’e transfer olarak ABD’ye adım atan Nevriye, A Ulusal Bayan Basketbol Grubu’yla iki kere olimpiyatlarda yer aldı ve Avrupa şampiyonalarında birer gümüş ile bronz madalya aldı.
Galatasaray ve Fenerbahçe’yle büyük muvaffakiyetler kazanan, sarı-kırmızılılarla bir kere de Avrupa Ligi zaferi yaşayan Nevriye Yılmaz, mesleğine Türkiye’de 10 lig, 6 Türkiye Kupası, 3 sefer da Cumhurbaşkanlığı Kupası zaferi sığdırdı.
Tarihe geçen başantrenörler
Cumhuriyet tarihinde Türk basketboluna ismini altın harflerle yazdıran isimlerin başında Aydın Örs, Ergin Ataman ve Aydan Siyavuş geliyor.
Türk basketboluna hem oyuncu hem de başantrenör birçok isim kazandıran Aydın Örs, 1996’da Efes Pilsen’e Koraç Kupası’nı kazandırarak Türkiye’ye birinci Avrupa kupasını getirdi. Efes Pilsen ve Fenerbahçe’yle kariyerinde 6 lig, dörder Türkiye Kupası ve Cumhurbaşkanlığı Kupası kazanan Aydın Örs, A Ulusal Erkek Basketbol Ekibi’yle 2001’de Avrupa Şampiyonası’nda gümüş madalya elde etti.
Cumhuriyet tarihinin en başarılı Türk başantrenörü ise kazandığı kupalarla ve birincilerle Ergin Ataman oldu. Ataman, Türkiye’ye tam 4 sefer Avrupa’da kupa getirdi.
Beşiktaş’la EuroChallenge, Galatasaray’la Avrupa Kupası kazanan Ergin Ataman, Anadolu Efes’le iki kere üst üste THY Avrupa Ligi’nde tepeye çıktı. Ülke dışında da grup çalıştıran Ergin Ataman, 2002’de İtalya’nın Montepaschi Siena kadrosuna Avrupa’da Saporta Kupası’nı kazandırdı. Başarılı başantrenör, 6’şar sefer Türkiye şampiyonluğu ve Türkiye Kupası, 8 kere da Cumhurbaşkanlığı Kupası zaferini tattı.
Şu an Yunanistan’da Panathinaikos’u çalıştıran Ataman; Beşiktaş, Galatasaray ve Anadolu Efes’le lig zaferi yaşayarak, 3 farklı kadroyla bunu başaran tek başantrenör olarak tarihe geçti.
Türkiye’de erkek basketbolunda en fazla şampiyonluk yaşayan başantrenör unvanı ise Eczacıbaşı ve Efes Pilsen’le toplam 7 kere zafere ulaşan Aydan Siyavuş’ta bulunuyor.
Kadın basketbolunda tarihe geçen başantenörler
Bayan basketbolunda Cumhuriyet tarihine geçen en kıymetli başantrenörler ise Ekrem Mutlu, Zafer Kalaycıoğlu ve Ceyhun Yıldızoğlu oldu.
Kupa koleksiyoneri olan Zafer Kalaycıoğlu; Galatasaray, Fenerbahçe ve Yakın Doğu Üniversitesi’yle ligde zafere ulaştı. Kalaycıoğlu; ligde 8, Türkiye Kupası’nda 11, Cumhurbaşkanlığı Kupası’nda ise 8 sefer zafere ulaştı.
Zafer Kalaycıoğlu, Yakın Doğu Üniversitesi’ne 2017’de FIBA Bayanlar Avrupa Kupası’nı da kazandırdı.
Galatasaray’la tarihe geçen Ekrem Şad ise, 2014’te Avrupa Ligi’ni Türkiye’ye getiren birinci başantrenör olarak sarı-kırmızılıların başında yer aldı. Ekrem Mutlu, Galatasaray’la 4 lig, 2 Türkiye Kupası, 4 Cumhurbaşkanlığı Kupası da elde etti.
Ceyhun Yıldızoğlu ise A Ulusal Bayan Basketbol Grubu’nu olimpiyatlara götüren birinci isim oldu. Yıldızoğlu idaresinde ulusal kadro, 2012 Londra Olimpiyat Oyunları’nda 5. olurken, Avrupa şampiyonalarında 2011’de gümüş, 2013’te ise bronz madalya elde etti. Ulusal grup Yıldızoğlu’yla 2014’te ise Dünya Kupası’nda dördüncü oldu.
Türk basketbolunun, Avrupa’da 14 kupası var
Cumhuriyet tarihinde Türk basketbolu kulüpler bazında tam 14 defa Avrupa kupası kazandı.
Erkeklerde Avrupa Ligi’ni Anadolu Efes 2, Fenerbahçe ise 1 kez aldı. Galatasaray ve Darüşşafaka BTK Avrupa Kupası’nı, Bahçeşehir Koleji FIBA Avrupa Kupası’nı, Beşiktaş ise FIBA EuroChallenge Kupası’nı birer defa kazanma muvaffakiyetini gösterdi.
O zamanki ismiyle Efes Pilsen, 1996’da Koraç Kupası’nı alarak Türkiye’ye birinci Avrupa zaferini getirdi.
Bayanlarda ise Galatasaray ve Fenerbahçe birer defa Avrupa Ligi zaferi yaşadı. Galatasaray ayrıyeten iki sefer, Yakın Doğu Üniversitesi ise bir kere FIBA Avrupa Kupası’nı Türkiye’ye getirdi.
Fenerbahçe Bayan Kadrosu, bu dönem Harika Kupa’yı da kazanarak Türk kadrolarının Avrupa’daki kupa sayısını 14’e çıkardı.
12 Dev Adam, 2001 ve 2010’da gönüllerde taht kurdu
A Ulusal Erkek Basketbol Kadrosu, Cumhuriyet tarihinde iki kere memleketler arası arenada final oynadı.
2001 yılında Türkiye’de düzenlenen Avrupa Basketbol Şampiyonası’ndaki başarısıyla “12 Dev Adam” unvanını alan ulusal grup, tertipte final oynadı. Yugoslavya’ya kaybeden Türkiye, gümüş madalya alarak ulusal gruplar bazındaki en büyük muvaffakiyetini elde etti.
Türkiye 2010’da Dünya Şampiyonası’na konut sahipliği yaparken “12 Dev Adam” bir kere daha final oynama başarısı gösterdi. Finalde yıldızlar topluluğu ABD’ye yenilen Türkiye, dünya ikincisi olarak gümüş madalya aldı.
A Ulusal Bayan Basketbol Ekibi iki kere olimpiyat gördü
Bayan basketbolunda Türkiye’nin Cumhuriyet tarihindeki yükselişi 2000’li yıllarda başladı.
Ulusal grup 2012 ve 2016’da olimpiyatlara giderek Türkiye’ye büyük gurur yaşattı. Ay-yıldızlılar, 2011’da Avrupa ikincisi, 2013’te Avrupa üçüncüsü, 2014’te dünya dördüncüsü, 2012’de olimpiyat beşincisi, 2016’da ise olimpiyat altıncısı oldu.
Türk basketbolunda öteki birinci ve rekorlar
– Türkiye birinci defa 1949 yılında Kahire’deki Avrupa Şampiyonası’na katıldı.
– 1951 yılında 7. Avrupa Şampiyonası’nda Türk hakem İzzettin Somer, final maçını yöneterek bu alanda bir unsur imza attı.
– 1959 yılında Türkiye, tarihinde birinci sefer Avrupa Şampiyonası’na mesken sahipliği yaptı.
– 1961 yılında Galatasaray, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası birinci cinsinde Yunanistan’ın Olympiakos grubunu 2 maçta da yenerek, Avrupa kupalarında tıp atlayan birinci Türk grubu olma muvaffakiyetini gösterdi.
– 1980 yılında Eczacıbaşı Erkek Basketbol Grubu, Avrupa Kupa Galipleri Kupası’nda çeyrek finale yükselen birinci Türk grubu oldu.
– 1981 yılında Avrupa Karması’na seçilen birinci Türk oyuncu Efe Aydan.
– ABD’de Evansville Üniversitesi grubuyla NCAA play-off’larında oynayan birinci Türk oyuncu Buyruk Turam.
– Memleketler arası alanda birinci ulusal maç Yunanistan ile 24 Haziran 1936’da yapıldı. Beyoğlu Halkevi Salonu’nda yapılan maçı, Türkiye 49-12 kazandı.
– Milletlerarası alanda birinci resmi maç ise Şili ile 7 Ağustos 1936’da oynandı. Berlin Olimpiyatları’nda yapılan maçı Türkiye 30-16 kaybetti.
– 1956 yılında yapılan birinci gençler Türkiye birinciliğini Fenerbahçe kazandı.
– Türkiye, Balkan Şampiyonası’na birinci sefer Sofya’da 1960 yılında katıldı. Türkiye, 1981 yılında Balkan şampiyonu oldu.
– Levent Topsakal, Türkiye-İrlanda yıldız ulusal maçında 78 sayı atarak, ulusal formayla bir maçta en çok sayı atan oyuncu unvanını aldı.